کد مطلب:35293 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:17

گنجینه پرسمان » اعتقادات

تذكرهاي خداوند بر چند قسمند؟

تذكرهاي خداوند بر دو قسم است:

1ـ تذكر لفظي ؛ يعني خداي سبحان با تلاوت آياتي، انسان را متذكر مي كند . در سوره فاطر خطاب به همه انسان ها آمده است: «يا ايها الناس اذكروا نِعمَت الله عَليكم هَل مِن خالِق غَير الله يَرزُقكم مِن السَماء و الأَرض لا إِله إلا هُو فَأنّي تُؤفَكون» انعام/3 [اي انسان، متذكر شويد كه خدا نعمت هاي فراواني را به شما اعطا كرده آيا آفريننده اي جزخدا هست كه از آسمان و زمين به شما روزي مي دهد ، هرگز جز خداي يكتا خدايي نيست ، اي مشركان پس چگونه به ارباب باطل روي مي آوريد؟] در آيه نفرمود: «اعملو» بدانيد كه اينها نعمت خداست ، بلكه فرمود : يادتان باشد كه آنچه داريد نعمت حق است ، قرآن به كسي كه خدا و قيامت را باور ندارد ، مي گويد يادت باشد اين نعمت ها از خداست .

2ـ تذكر فعلي و تكويني ؛ يعني خداوند از راه قضا و قدر تكويني و حوادث متنوع انسان را متذكر مي كند . مثل اين كه خدا انسان را در فشار قرار مي دهد ، تا حقيقت جهان به يادش بيايد . در سوره انعام آمده است : ما اينها را در فشار قرار داديم تا خدا را متذكر شوند. حوادث و رويدادها براي آن است كه انسان بهوش بيايد و بداند كه علل و عوامل جهان امكان در اختيار هيچ كس جز خدا نيست ، مشركان كه مرفه و متنعم بودند خداوند آنها را به مشكلات مبتلا ميكند تا به درگاه خدا تضرع كنند و به حال خضوع و بندگي در آيند و بدانند تدبير همه امور در اختيار رب العالمين است: «و لَقد أَرسلنا إِلي أُممٍ مِن قَبلك فَأَخذناهُم بِالبأساء و الضَّراء لَعلهم يَتَضرَّعون» انعام/42 [ما براي امت هاي پيشين پيامبراني را فرستاديم و آنان را به سختي و فشار و مشكلات دچار ساختيم بلكه تضرع كنند.]

اين حوادث سنگين براي تذكر و بيداري آنهاست . ولي چون بيدار نشدند ، مورد توبيخ قرار گرفتند «فَلَولا إِذا جائَهم بَأسُنا تَضَرَّعوا ولكِن قَسَت قُلوبهم و زَيَّن لَهم الشَيطان ما كانوا يَعملون» انعام/43 [چرا وقتي عذاب و سخط الهي آمد، بيدار نشده و به ياد خدا متذكر نشده و به او تضرع نكردند . پس آنها دچار قساوت دل شدند و اين قساوت دل و جمود روح نگذاشت به ياد خدا بيفتند.]

به بيان ديگر : اين تذكره هاي عملي و امتحان هاي آموزنده الهي براي آنها سودمند نبوده و پرده هاي غفلت را از جلوي چشمانشان، كنار نزد. آنگاه مي فرمايد:

«فلما نَسَوا ما ذُكِروا به فَتحنا عَليهم أَبواب كُل شَيء» [وقتي آنچه را يادآوري شده فراموش كردند و با تذكره الهي متذكر نشدند ، مقدمه سقوط و هلاكت آنها را از راه ترفه و تكاثر فراهم كرديم.]

از اين آيات استفاده مي شود ، حوادث ، خواه تلخ باشد يا شيرين . تذكره است . اگر شيرين باشد ، خوب است ، انسان با آن متذكر نعمت شده و خدا را شكر كنند و اگر تلخ است، متذكر شده و صبر پيشه سازد . هم حوادث تلخ و دردناك تذكره و نشانه ربوبيّت خداوند است و هم حوادث فرحبخش و ملايم .

سپس درباره آنها كه تذكره هاي گوناگون برايشان سودمند واقع نشده ، مي فرمايند: «حتي إذا فَرِحوا بِما أوُتوُا أَخَذناهُم بَغتَةً فإذا هم مُبلِسون» انعام/44 [ما با تذكر خواستيم ايشان را بيدار كنيم ، ولي بيدار نشدند. آنگاه درهاي رحمت را به روي آنها گشوديم ، و چون آنان غرق نعمت و سرور شدند ، ناگهان آنها را گرفتيم ، و چون عذاب الهي ناگهان آنها را گرفت ، يكباره سراسيمه شدند.]

---

: آية الله جوادي آملي
تفسير موضوعي قرآن ج 12 (فطرت در قرآن)